Gutek Film

7xJarmusch: Kultowe filmy Jima Jarmuscha

Amerykański buntownik o europejskiej wrażliwości, egzystencjalista, poeta, kinofil, muzyk rozkochany w jazzie i rocku, twórca obdarzony abstrakcyjnym poczuciem humoru – Jim Jarmusch to król kina niezależnego, nierozerwalnie związany z historią Gutek Film. Na początku lat 90. dzięki zabiegom Romana Gutka polska publiczność miała szansę po raz pierwszy zapoznać się z twórczością Jarmuscha i zobaczyć jego wczesne filmy na wielkim ekranie. Później w swojej 25-letniej historii Gutek Film wprowadzał do kin również nowsze tytuły amerykańskiego mistrza, takie jak „Ghost Dog: Droga samuraja” (1999), „Tylko kochankowie przeżyją” (2013), „Paterson” (2016), czy „Gimme Danger” (2016).

W ramach przeglądu 7x Jarmusch prezentujemy siedem wczesnych filmów amerykańskiego mistrza, które trafią do kin w całej Polsce, a następnie na platformę Nowe Horyzonty VOD:

„Nieustające wakacje” (1980),
„Inaczej niż w raju” (1984),
„Poza prawem” (1986),
„Mystery Train” (1989),
„Noc na ziemi” (1991),
„Truposz” (1995),
„Kawa i papierosy” (2003).

Lakonicznie, chropowate, o szczątkowej fabule i ascetycznych środkach artystycznych, zanurzone w cierpkim poczuciu humoru – wczesne kino Jima Jarmuscha jest tak odrębne, że mogłoby stanowić osobny gatunek. Czerpiąc inspirację z dzieł twórców francuskiej Nowej Fali, jak Jean-Luc Godard i Jean-Pierre Melville, minimalistyczny styl Jarmuscha przedkłada nastrój nad strukturę narracyjną i łączy amerykańską tradycję filmową z wpływami europejskimi oraz japońskimi. Jego długie, leniwe ujęcia tworzą bardziej przestrzeń dla przypadkowych spotkań, małych gestów i ulotnych aktów intymności niż dla sztywnych ograniczeń fabuły.

To, co interesuje Jarmuscha to ludzie żyjący na marginesie Ameryki – pozbawieni korzeni outsiderzy, niezsynchronizowani ze współczesnym światem. Tacy są bohaterowie debiutanckich „Nieustających wakacji” i przełomowego w karierze reżysera „Inaczej niż w raju” – zagubieni, młodzi ludzie wędrujący po ulicach i miejskich zaułkach bez konkretnego celu. Własnymi ścieżkami chadzają trzej pechowi więźniowie z „Poza prawem”, jak i japońscy turyści szukający ducha Elvisa Presleya w filmie „Mystery Train”. Zagubieni w czasie i przestrzeni zdają się także pasażerowie i kierowcy taksówek w „Nocy na ziemi”, jak i całe pokolenie „Kawy i papierosów”. Wreszcie William Blake, tytułowy „Truposz”, to synonim artysty osobnego.

Przeglądowi 7x Jarmusch towarzyszy wyjątkowa oprawa graficzna. Całość przeglądu promuje artystyczny plakat autorstwa wybitnego grafika Andrzeja Klimowskiego, jednego z czołowych przedstawicieli polskiej szkoły plakatu. Ponadto wznowiony został nakład stworzonych przez Klimowskiego w latach 90. pięciu oryginalnych plakatów do wczesnych filmów Jarmuscha, a do filmów „Truposz” i „Kawa i papierosy” artysta wykonał całkowicie nowe plakaty, dopełniające cykl. Limitowana edycja plakatów jest już dostępna w sprzedaży w sklepie internetowym Gutek Film.

NIEUSTAJĄCE WAKACJE (1980)

Nowy Jork. Allie, turysta na nieustających wakacjach, spotyka szaleńców, maniaków i outsiderów, z którymi prowadzi krótkie rozmowy i załatwia interesy. Przyczynami jego miejskich podróży są bezsenność i pragnienie ucieczki od samotności. Debiut Jarmuscha to portret pokolenia postpunka.

INACZEJ NIŻ W RAJU (1984)

Film drogi, którego bohaterami są szesnastoletnia emigrantka z Węgier, Eva, jej kuzyn Willie i jego przyjaciel Eddie. Po krótkim pobycie w Nowym Jorku Eva jedzie do ciotki w Clevland, a rok później – z braku lepszych zajęć – Willie i Eddie podążają jej śladem. Cała trójka wyrusza na Florydę, gdzie sprawy przybierają kiepski obrót.

POZA PRAWEM (1986)

Kultowa czarna komedia Jarmuscha, której akcja rozgrywa się na amerykańskim Południu. Trzech skazanych w więzieniu w Nowym Orleanie obmyśla plan ucieczki. W rolach głównych Tom Waits, John Lurie i Roberto Benigni.

MYSTERY TRAIN (1989)

W hotelu Arkada w Memphis, rodzinnym mieście Elvisa Presleya, zatrzymują się bohaterowie opowieści „Mystery Train” – dwójka japońskich turystów, podróżująca śladami swoich muzycznych idoli; Włoszka, która w Stanach straciła męża, a także Amerykanka, która rozstała się właśnie ze swoim angielskim chłopakiem. Ich ścieżki przetną się na chwilę, a w tle rozlegnie się dźwięk wystrzału.

NOC NA ZIEMI (1991)

Miejska odyseja przez pięć miast (Los Angeles, Nowy Jork, Paryż, Rzym i Helsinki). Taksówki to konfesjonały, miejsca, w których nieoczekiwanie przecinają się ścieżki ludzi pochodzących z różnych światów, mających inny status i inne marzenia.

TRUPOSZ (1995)

Psychodeliczny western, w którym młody księgowy (Johnny Depp) dokonuje przypadkowego zabójstwa, stając się tym samym człowiekiem wyjętym spod prawa. W ucieczce pomaga mu tajemniczy Indianin Nikt (Gary Farmer), przekonany, że księgowy William Blake to wielki poeta we własnej osobie. Ich wspólna podróż przeistacza się w oniryczną, egzystencjalną wędrówkę, której celem jest duchowe przebudzenie.

KAWA I PAPIEROSY (2003)

11 etiud przy stolikach z kawą i papierosami. W swoich – często improwizowanych – nowelkach, Jarmusch pozwala spotkać się na chwilę bohaterom, ale i aktorom. Przy kawiarnianych stolikach zatrzymują się na chwilę, m.in. Tom Waits i Iggy Pop, Steve Coogan i Alfred Molina, Bill Murray z raperami RZA i GZA, Cate Blanchett z… Cate Blanchett, by pogadać o medycynie alternatywnej, wspólnych przodkach, Elvisie Presleyu, czy latach 20. w Paryżu.